در ابتدای این مقاله با یک داستان از فردوس گز همراه شوید. در دل نبردی حماسی بین سپاه صفوی و عثمانی در چالدران، شاه اسماعیل با چالشی بزرگ روبرو بود. تامین آذوقه سربازان در آن سرزمین صعب العبور، به ویژه با قطع غلات توسط اقوام ترک شمال غرب، امری دشوار بود. حمل گندم و گوشت از اصفهان به تبریز نیز به دلیل مسافت طولانی و گرمای هوا غیرممکن به نظر می‌رسید.
در این میان، شاه با اتکا به ذوق و هنر آشپزهای دربار، دستور داد خوراکی نوین و مقوی برای سربازان تهیه کنند. خوراکی که باید سبک، مغذی و نیروبخش می‌بود تا قوت لازم برای جنگ را به رزمندگان بدهد.
آشپزهای خلاق دربار، از حلوا چوبه، شیرینی سنتی آن زمان که به سفتی چوب معروف بود، به عنوان پایه کار استفاده کردند. با افزودن پسته و تخم آفتابگردان به این حلوا، آن را به منبعی غنی از انرژی و مواد مغذی تبدیل کردند.
این ابتکار آشپزها، شروعی برای تحولی بزرگ در تاریخچه گز بود. گزی که در ابتدا به عنوان حلوا چوبه سفت شناخته می‌شد، با گذر زمان و تغییر ذائقه مردم، به سمت نرم شدن پیش رفت.
نهایتا در دوران شکوه و جلال شاه عباس صفوی، گز اصفهان با دستور پخت سنتی که امروزه می‌شناسیم، متولد شد. گزی نرم و خوشمزه که به سوغات اصیل این شهر تبدیل شد و سفره ایرانیان را در اعیاد و جشن‌ها زینت بخشید.
این داستان، حکایتی جذاب از خلاقیت و نوآوری در شرایط سخت و همچنین تطبیق ذائقه و سلیقه مردم در طول زمان را به تصویر می‌کشد. گز، از دل جنگ و سختی، به شیرینی دلچسبی تبدیل شد که نام و آوازه اصفهان را در سراسر جهان طنین انداز کرد.
همانطور که اشاره کردیم، رطوبت کم گز (حدود 5 درصد) عامل اصلی عدم فساد و ماندگاری بالای آن است. این میزان رطوبت، محیطی نامناسب برای رشد باکتری‌ها و کپک‌ها فراهم می‌کند. با این حال، همین رطوبت کم نیز می‌تواند چالش‌هایی به وجود آورد. اگر رطوبت گز از 5 درصد به 3 درصد کاهش یابد، گز سفت و خشک می‌شود.
دلایل اصلی سفت شدن
گرمای زیاد: قرار گرفتن گز در معرض گرمای زیاد، مانند تابش مستقیم نور خورشید یا گرمای اجاق گاز، باعث تبخیر رطوبت آن و سفت شدن گز می‌شود.
گذر زمان: به مرور زمان و با گذشت ماه‌ها، گز به طور طبیعی رطوبت خود را از دست می‌دهد و سفت‌تر می‌شود.
نگهداری نامناسب: نگهداری گز در محیط‌های گرم، خشک یا بدون بسته‌بندی مناسب، می‌تواند سرعت تبخیر رطوبت و سفت شدن آن را افزایش دهد.
پیشگیری از خشک شدن گز
گز تازه بخرید: احتمال خشک شدن گز تازه قبل از تمام شدن آن بسیار کم است. سعی کنید همیشه گز با تاریخ روز و تازه تهیه کنید.
خرید مستقیم: بهترین روش خرید گز، سفارش مستقیم از کارخانه‌های تولیدی است. امروزه اکثر برندهای معتبر دارای وب‌سایت هستند و می‌توانید به راحتی و مستقیم از آنها خرید کنید. اگر خرید حضوری را ترجیح می‌دهید، حتما به تاریخ تولید گز دقت کنید.
نگهداری در یخچال: پس از خرید گز، برای کاهش تبخیر رطوبت و حفظ طراوت آن، باید در ظرف دربسته و در دمای پایین نگهداری شود. بهترین روش نگهداری گز، قرار دادن آن در ظرف دربسته و داخل یخچال است. با این روش می‌توانید تا یک سال گز را به تازگی روز اول نگه دارید.
نکات تکمیلی
ماندگاری گز لقمه‌ای: گز لقمه‌ای به دلیل نوع بسته‌بندی و رطوبت بیشتر، حدود دو برابر گز آردی ماندگاری دارد. اگر مصرف گز شما کم است و می‌خواهید آن را برای مدت طولانی نگه دارید، گز لقمه‌ای را انتخاب کنید.
مصرف روزانه: اگر عاشق گز هستید و روزانه به طور مرتب از آن استفاده می‌کنید، گز آردی گزینه مناسب‌تری برای شما است.
با رعایت این نکات ساده، می‌توانید از خشک شدن گز و حفظ طراوت و طعم دلنشین آن برای مدت طولانی لذت ببرید.
میزان ماندگاری گز چه میزان است؟
مدت ماندگاری گز به نوع گز، نحوه نگهداری و شرایط محیطی بستگی دارد:
گز آردی: ماندگاری گز آردی به طور کلی 2 تا 4 ماه است. این نوع گز به دلیل رطوبت کمتر، زودتر از سایر انواع گز سفت می‌شود.
گز انگشتی: ماندگاری گز انگشتی کمی بیشتر از گز آردی است و حدود 3 تا 5 ماه می‌باشد.
گز لقمه‌ای: گز لقمه‌ای به دلیل بسته‌بندی متالایز ضد آب و رطوبت بیشتر، ماندگاری حدود 6 ماه دارد.
گز شکلاتی: گز شکلاتی به دلیل وجود شکلات، ماندگاری بیشتری نسبت به سایر انواع گز دارد و حدود 6 تا 9 ماه قابل نگهداری است.
